روش صحیح مطالعه برای موفقیت در امتحان (راهکارهایی برای بهتر درس خواندن)

چطور درس بخوانیم؟

روش صحیح مطالعه و درس خواندن یکی از موضوعاتی است که ذهن افراد را از همان دوران کودکی درگیر می‌کند. با این حال امروزه دغدغهٔ عده زیادی از دانش‌آموزان و دانشجویان دستیابی به تکنیک‌های مطالعهٔ درسی درست و بازدهی بالاتر است. ممکن است روش‌ها و توصیه‌های بسیاری در این مورد از طرف افراد غیرمتخصص دریافت کرده باشید، اما به راستی یک راه طلایی برای درس خواندن وجود دارد؟

حتی اگر بر فرض محال چنین راه معجزه‌آسایی هم وجود داشته باشد، هدف ما از این مقاله پرداختن به آن نیست. در سبک زندگی و شخصیت افراد تفاوت‌های زیادی وجود دارد و همین تفاوت‌ها باعث می‌شوند شیوهٔ انجام کارهای مختلف توسط افراد گوناگون، با هم فرق داشته باشد. به همین دلیل وجود یک روش خاص که برای تمام افراد مفید باشد، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. اما می‌توان با ایجاد تغییرات اندکی در محیط اطراف و استفاده از استانداردهایی ساده و روش صحیح مطالعه بازدهی را بالا برد.

تکنیک های افزایش بازدهی مطالعه

یکی از تکنیک‌های مطالعه، افزایش قدرت تمرکز است.‌ در قدم اول، درس خواندن در فضایی مناسب عامل بسیار مهمی در کسب تمرکز محسوب می‌شود.

تطبیق زندگی شلوغ روزمره با برنامه‌های فشردهٔ درسی، امری سخت و خسته کننده است. ولی داشتن محیط درست برای مطالعه این کار را تا حد زیادی آسان‌تر می‌کند. در ادامه نظر دانشجویانی که در گذشته چنین شرایطی را تجربه کرده و در نهایت نحوه درس خواندن خود را تغییر داده‌اند، با هم بررسی می‌کنیم. به توصیه‌های این افراد توجه کنید و ببینید کدام یک از این ها روش صحیح مطالعه مناسب برای شما است.

 چگونه محیطی مناسب برای مطالعه ایجاد کنیم؟

1- عوامل حواس‌پرتی را کاهش دهید

امکان از دست دادن تمرکز در هر فضایی، حتی در کتابخانه هم وجود دارد. همه چیز به تمایلات خودتان بستگی دارد. بعضی از افراد نمی‌توانند در خانه درس بخوانند چون فضای آنجا شلوغ و پرسروصدا است، اما عده‌ای دیگر در محل‌های خیلی ساکت تمرکز خود را از دست می‌دهند و به مقدار متعادلی از سروصدا نیاز دارند. کلید حل مشکل این است که افراد باید طبق ترجیحات خود جلو بروند. عامل حواس‌پرتی خود را پیدا کنید و تا حد امکان آن را کاهش دهید. برای تشخیص این عامل، در محیط‌های متنوع با میزان صدای مختلف درس بخوانید، بالاخره می‌توانید نحوه درس خواندن مناسب خود را پیدا کنید.

2- یک عادت مطالعه بسازید

عادت سازی یکی از تکنیک‌های مفید پرورش مغز است. طبیعی است که همیشه نمی‌توانید محیط اطراف خود را کنترل کنید؛ اما می‌توانید مغز خود را به یک روال همیشگی عادت دهید. این عادت در زمان معین به مغز دستور می‌دهد در هر فضایی که هست، روی مطالعه تمرکز کند. وقتی مدام کارهای متفاوت انجام دهید، مغز و بدن به سختی می‌توانند خودشان را با چنین شرایطی تطبیق دهند. «الیزابت ملسون» توصیه می‌کند برای بهره‌وری بیش‌تر از زمان، بهتر است یک کار را مدام انجام دهید تا تبدیل به عادت شود. طبق نظر مالسون شما می‌توانید از هدفون‌هایی که صدای اطراف را حذف می‌کند و یا از موسیقی ملایم، شمع‌ها یا روغن‌های آرامش بخش، میان وعده‌های سالم و حتی پوشیدن کلاه تمرکز، که نور فضا را برای شما تنظیم می‌کند، استفاده کنید. باید راه مخصوص خود را پیدا کنید.

3- این کار را به تنهایی انجام ندهید

گاهی اوقات محیط مناسب بیش‌تر به افرادی بستگی دارد که در آنجا همراه شما هستند. دریافت کمک‌های متداول از سوی دیگران می‌تواند ذهن دانش‌آموزان را انعطاف‌پذیرتر کند. «تام بلیک» دربارهٔ این موضوع می‌گوید: «گروه‌های مطالعه محیطی عالی برای به اشتراک گذاشتن ایده‌ها و پیدا کردن ابهامات قبل از امتحان هستند.» می‌توانید با همکلاسی‌های خود یک گروه مطالعهٔ هفتگی در کتابخانه تشکیل دهید. اگر به صورت آنلاین تحصیل می‌کنید این گروه را به صورت هفتگی از طریق تماس تصویری راه‌اندازی کنید. داشتن یک گروه مطالعه علاوه بر ارتقاء توانایی پاسخگویی، به افراد کمک می‌کند سوال بپرسند و از یکدیگر یاد بگیرند.

4- منظرهٔ اطراف خود را تغییر دهید

مطالعه در خانه راحت‌تر است اما سروکله زدن با افراد خانواده و بچه‌ها یا حتی دیدن یک لکهٔ کثیف شمع، می‌تواند حواس فرد را پرت کند. حتی اگر تنها زندگی می‌کنید این طبیعی است که کاناپهٔ جلوی تلویزیون بیشتر وسوسهٔ تماشای فیلم را به سرتان می‌اندازد تا مطالعهٔ کتاب!

تغییر مکان درس خواندن می‌تواند تمرکز را به شما بازگرداند. درس خواندن در کتابخانهٔ مدرسه یا دانشگاه انتخاب خوبی است اما اگر از مدرسهٔ خود دور هستید، می‌توانید از یک کتابخانه عمومی استفاده کنید. نحوهٔ درس خواندن افراد باهم فرق دارد و بعضی‌ها محیط‌های ساکت را برای مطالعه ترجیح نمی‌دهند، کافی‌شاپ‌ها مکان مناسبی برای این افراد هستند. فقط فراموش نکنید یک هدفون همراه خود ببرید، شاید مشتری‌های کافی‌شاپ سروصدای زیادی ایجاد کنند.

5- سبک مطالعه کنید!

افراد خلاق همیشه جایی برای مطالعه پیدا می‌کنند برای همین کتاب‌ها و یا جزوه‌های مورد نیازشان را با روش‌هایی ساده همراه خود حمل می‌کنند. برای مثال خواندن یک فصل کوتاه یا تماشای یک سخنرانی در وقت استراحت در محیط کار فرصت خوبی است. همچنین می‌توانید کتاب‌های خود را در تلفن همراهتان نگه دارید و در طول انجام کارهای روزمره آن‌ها را به آسانی مرور کنید. با تشکر از پیشرفت تکنولوژی، امروزه در مسیر رفت‌وآمد به محل کار یا مدرسه هم امکان مطالعه و مرور نکته های کوتاه وجود دارد.

6- از خانواده و دوستان خود کمک بگیرید

«تام بلیک» می‌گوید: «از کمک گرفتن از خانواده یا دوستان خود برای آمادگی در امتحانات نترسید.»

به جای این‌که از همسر، فرزندان یا هم‌اتاقی‌های خود دوری کنید، برای مطالعه از آن‌ها کمک بگیرید. برای مثال از آن‌ها بخواهید از شما بپرسند و درباره موضوع مطالعه بحث کنید.

بلیک معتقد است: «افراد اطراف شما، بازخوردها، سوالات و ایده‌هایی را مطرح می‌کنند که به یادگیری شما کمک می‌کند.»

یکی دیگر از تکنیک‌های مطالعه، فضاسازی محیط آموزشی است. برای تنوع حتی می‌توانید وانمود کنید یک معلم هستید و موضوع مورد مطالعهٔ خود را برای دوستان یا خانواده توضیح دهید.

بلیک می‌گوید: «اگر بتوانید موضوعی را برای شخص دیگری شرح دهید، پس حتماً آن موضوع را کاملاً درک کرده‌اید.»

7- از تکنولوژی به نفع خود استفاده کنید.

هیچ شکی در کمک بزرگ تکنولوژی برای تکمیل کارها وجود ندارد. به نظر «مالسون»: «در صورت داشتن wi_fi، تبلت و یا ساعت هوشمند هر محیطی می‌تواند به اتاق مطالعه تبدیل شود.» البته اگر فقط برای مطالعه استفاده کنید و حواستان را پرت نکند.

 از جمله امکانات در دسترس دانش‌آموزان با توجه به نحوهٔ درس خواندن آن‌ها، کتاب‌های الکترونیکی و صوتی، تقویم‌های دیجیتال و برنامه‌های مطالعه درسی هستند، که به فرد برای آماده شدن در آزمون‌ها کمک می‌کنند. اما تکنولوژی فقط زمانی مفید است که در راه درست استفاده شود. اگر تلفن هوشمندتان به جای کسب تمرکز به خاطر رسانه‌های اجتماعی باعث حواس‌پرتی شما می‌شود، وقت آن است که گوشی خود را خاموش کنید و به کارهای مهم بپردازید. گاهی اوقات دوری از تکنولوژی بهترین راه رسیدن به تمرکز است.

علاوه بر محیط مناسب مطالعه، آشنایی با تکنیک‌های مطالعه دانش‌آموزان موفق نیز مفید است.

عادات رایج بین افراد موفق

1- برنامه‌ریزی کنید.

تهیهٔ یک برنامه برای کارهایی که در زمان‌های معین قصد دارید انجام دهید، به پیشرفت مستمر شما کمک می‌کند.

2- چندین کار را باهم انجام ندهید.

مطالعات نشان داده‌اند، انجام چند کار هم‌زمان نتیجهٔ مطلوبی ندارد و عملاً غیرممکن است.

3- تکالیف خود را تقسیم کنید.

شروع درس خواندن به خودی خود کار جذابی نیست و اسیر کردن خودتان در یک ماراتون مطالعه، تأثیر بدتری هم دارد. سعی کنید تکالیف خود را به بخش‌های قابل مدیریت تقسیم‌بندی کنید. زمانی که یکی از این تکالیف را با موفقیت انجام دادید، برای جذاب کردن مطالعه به خودتان جایزه بدهید.

4- خوابیدن را فراموش نکنید.

نحوهٔ درس خواندن شما هرچه هست نباید به هیچ‌وجه 8 ساعت خواب شبانه را دست‌کم بگیرید. خواب خوب، تمرکز را بالا می‌برد و حافظه را تقویت می‌کند. هرچند زمان شما به ظاهر کم می شود؛ اما کیفیت زمان باقیمانده مقدار قابل توجهی افزایش می یابد.

5- یک جدول زمانی تهیه کنید.

بعد از مدرسه بهتر درس می‌خوانید یا قبل از مدرسه؟ با 90 دقیقه درس خواندن خسته می‌شوید یا بیش از نیم ساعت مطالعه برایتان بازدهی ندارد؟ برنامهٔ زمانی را پیدا کنید که برای شما مناسب است و به آن پایبند بمانید.

6- از تکنیک یادداشت برداری استفاده کنید. یادداشت‌ها نه تنها کمک می‌کنند در طول کلاس بیشتر درگیر درس باشید، بلکه برای مطالعه هنگام امتحان هم مفید هستند. بازخوانی یادداشت‌هایی که خودتان نوشته‌اید خیلی راحت‌تر از خواندن تمام کتاب درسی است.

7- درس بخوانید!

این مورد ممکن است خیلی بدیهی باشد، اما از روش‌های درست و غلط درس خواندن خبر دارید؟ مطالعه چند روز قبل از امتحان، تقسیم تکالیف و مرور با روش‌های مختلف (مثلاً یک روز با فلش کارت درس را مرور کنید و روز بعد از خودتان امتحان آزمایشی بگیرید.) راه‌های مناسبی هستند.

8- انتخاب محیط مناسب.

 این مورد را با توجه به نحوهٔ درس خواندن خود و سایر موارد ذکر شده در نظر بگیرید.

9- یک گروه مطالعه پیدا کنید.

نشست و برخاست با افرادی که موضوع مطالعهٔ آن‌ها با شما مشترک است، تأثیر زیادی در بازدهی مطالعه و آمادگی برای امتحان دارد. در گروه می‌توانید از هم امتحان بگیرید، درس‌ها را به هم یاد بدهید و همه هم‌زمان با هم درس را جلو ببرید. علاوه بر این، آموزش به اشخاص دیگر بهترین روش یادگیری است.

10- سوال بپرسید.

مدرسه و دانشگاه محل یادگیری است. پس از سوال پرسیدن واهمه نداشته باشید. سوالات خود را از معلم یا دوستان خود بپرسید، این یک راه مطمئن برای فهمیدن این نکته است که درس را واقعا یاد گرفته‌اید یا نه.

تکنیک‌های تقویت حافظه

حافظه عضله‌ای است که در یادگیری سریع‌تر و بهتر به شما کمک می‌کند و بررسی روش‌های بالا بردن توانایی حافظه بسیار کاربردی است.

1- قبل از امتحان قدم بزنید.

مطالعات ثابت کرده‌اند ورزش می‌تواند توانایی حافظه و قدرت مغز افراد را افزایش دهد. نتایج تحقیقات صورت گرفته توسط دکتر «چاک هیلمن» از دانشگاه ایلینوی، نشان می‌دهد حدود 20 دقیقه ورزش قبل از امتحان عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد.

2- با صدای بلند درس بخوانید

این کار مستلزم تغییر نحوه درس خواندن فرد است و شما را کمی عجیب‌وغریب نشان می‌دهد؛ اما امتحانش کنید. میزان یادآوری مطالب بعد از بلند خواندن آن‌ها شما را شگفت‌زده خواهد کرد. فقط این کار را در یک کتابخانه شلوغ انجام ندهید!

زمانی که مطلبی را با صدای بلند می‌خوانید 50 درصد بیشتر از مواقعی که آن را به سادگی بارها و بارها تکرار می‌کنید به خاطر می‌سپارید.

3- بین آیتم‌های آموزشی ارتباط ذهنی ایجاد کنید.

توانایی برقراری ارتباط نه تنها یادگیری را ساده‌تر می‌کند، بلکه پیش زمینهٔ خلاقیت و نبوغ هم هست. این جملهٔ «استیو جابز» درباره این موضوع معروف است: «خلاقیت فقط چیزهای به هم مرتبط است. وقتی مردم از افراد خلاق می‌پرسند چطور کاری را انجام می‌دهند، به آن‌ها احساس گناه دست می‌دهد زیرا این افراد واقعا کاری انجام نداده‌اند، فقط چیزی را دیده‌اند.»

نقشه‌های ذهنی تکنیک ساده‌ای برای مرتبط ساختن ایده‌ها از طریق ایجاد یک نمای بصری کلی از ارتباطات مختلف است.

4- نمودار بکشید

کشیدن نمودار کمک می‌کند از مفاهیم سخت و غیر قابل توصیف تصویرسازی کنید. این کار یک خاطرهٔ تصویری در ذهن شما ایجاد می‌کند که در زمان امتحان می‌توانید آن را فرا بخوانید.

5- در مورد موضوع مورد مطالعه خود مستند تماشا کنید

مستندها روشی سرگرم کننده برای خلاصه کردن داستان‌های کامل در زمانی کوتاه هستند. مستندها کمک می‌کنند، اطلاعات کلیدی موضوع را به خاطر بسپارید.

6- برای کسب اطلاعات بیشتر در گوگل سرچ کنید.

برای صرفه جویی در زمان تحقیق، می‌توانید با استفاده از گوگل از منابع آنلاین کمک بگیرید. با استفاده از بزرگ‌ترین سیستم جستجوی جهان، حجم وسیعی از اطلاعات نوک انگشتان شما قرار می‌گیرد.

7- برای مرور سریع فلش کارت درست کنید.

با استفاده از فلش کارت می‌توانید در زمان کوتاهی دانش خود را در رابطه با مفاهیم کلیدی، تعاریف، نقل قول‌ها و فرمول‌ها بسنجید.

8- بین مطالعه به صورت منظم استراحت کنید

برای افزایش قدرت تمرکز و فهم بهتر مطالب، مغز نیاز به استراحت دارد. بعد از هر 45-50 دقیقه مطالعه، برای مدت کوتاهی به ذهن خود استراحت بدهید. تمرکز بعد از این زمان از بین می‌رود و بعد از یک و نیم ساعت مغز مطلب جدیدی یاد نمی‌گیرد.

9- به موسیقی مناسب گوش بدهید

10- تمرین، تمرین و تمرین…

فراموش نکنید که قبل از هر تکنیک و فوت و فنی این اصل تلاش و همت شماست که منجر به نتیجه خواهد شد. راهکارها کمک می کنند که بازدهی تلاش شما بالاتر برود.

مطالعهٔ نمونه سوالات امتحان‌های سال‌های گذشته به مغز برای بازیابی اطلاعات هنگام جلسه امتحان کمک می‌کند. همین نحوه درس خواندن در مورد تست زدن هم وجود دارد. شرایط امتحان را به صورت آزمایشی برای خود فراهم کنید.

11- شب قبل از امتحان بیدار نمانید.

شب قبل از امتحان حتماً به اندازهٔ کافی استراحت کنید. در زمان خواب، مغز اطلاعاتی را که جذب کرده است یاد می‌گیرد؛ پس شب راحت بخوابید. خواب خوب، کمک می‌کند فرمول‌های ریاضی دردسرساز مورد نیاز برای امتحان را به خاطر بسپارید.

12- روش‌های جدید درس خواندن را کشف کنید

امتحان روش‌های جدید یادگیری، کمک می‌کند روش مناسب خود را پیدا کنید. از سایت‌های معتبر مانند TED  سخنرانی‌های آموزشی تماشا کنید. یا روش‌های مطالعه را در اینترنت سرچ کنید.

13- از عطر یا آدامس برای تحریک حافظه خود استفاده کنید

این روش ممکن است تصادفی به نظر برسد اما استفاده از عطرهای ناآشنا هنگام مطالعه یکی از روش‌های تحریک مغز برای به یاد آوردن مطالب قبل از امتحان است. جویدن آدامس‌هایی با مزه عجیب‌وغریب هم همین اثر را دارند.

14- استفاده از مدیتیشن

مدیتیشن یکی از روش‌های کسب تمرکز هنگام مطالعه است. علاوه بر افزایش تمرکز، مدیتیشن در کاهش استرس قبل از امتحان هم مؤثر است و سلامت جسمی و روحی را بهبود می‌بخشد.

درنهایت توصیهٔ ما این است که هنگام مطالعه و زمان امتحان مثبت اندیش باشید. نگرش مثبت به شکل شگفت انگیزی می‌تواند بر نتایج امتحان تأثیر بگذارد.